01.06.2011

Öskufok og afleiðingar þess
Eftir að gróður sölnaði er meira öskufok umhverfis Eyjafjallajökul og andleg líðan sveiflast með öskufokinu,  mikill munur er að ræða við íbúa þegar logn er og bjart eða í öskufoki þegar loftgæði eru takmörkuð og íbúar tala um að þeir bryðji ösku.  Öskufok birgir oft sýn og fólk hefur áhyggjur af framtíðaráhrifum þess. Búið er að birta ítarlegar  rannsóknir á ösku frá Eyjafjallajökli sem gerðar voru á 12 rannsóknarstofum í Englandi. Niðurstöður hafa sýnt að varla er mælanlegt magn af brennisteinsefnum í öskunni en þau geta stuðlað að astma og ekki heldur kísilkristöllum (crystalline silica),   efni sem  talið er hættulegt fyrir lungu manna og getur valdið svokölluðum steinlungum hjá námaverkamönnum sem vinna við ýmsan námagröft og eru í stöðugri snertingu við  ryk sem inniheldur  þetta efni. 
 
Ryk og svifryksmælingar
Mikil umræða hefur verið um svifryk og svifryksmælingar. Vert er að geta þess að vanalega þegar rætt er um svifryk er átt við borgarryk sem hefur allt aðra samsetningu en venjulegt ryk eða öskuryk. Stór hluti þess er sót og tjöruagnir úr niðurbrotsefnum olíuafurða en slíkt finnst ekki í ösku. Hættumörk og ráðleggingar eru miðuð við þessa samsetningu.  Ætíð er skynsamlegt að forða sér undan þéttu ryki sem ertir, halda sig innanhúss, verja vit og þess háttar  en viðmiðunarmörk varðandi ösku eru því miður ekki eins skýr og varðandi svifrykið.  Vert er að leggja áherslu á að það er stöðug viðvera í langan tíma í þéttu ryki sem veldur heilsutjóni en ekki það að vera tímabundið í miklu rykkófi.   Fylgst hefur verið með eldfjallinu  Montserrat í Vestur-Indíum í meir en 15 ár en þar gýs að staðaldri og þar er mikið magn, 10-30%,  af kísilkristöllum í öskunni.  Fólk kringum eldstöðina hefur ekki sýnt skaðleg áhrif eftir 15 ár og sértaklega virðast börn ekki sýna aukinn einkenni vegna astma.  

Rannsókn á langtímaáhrifum eldgossins á lýðheilsu
Heilbrigðisráðherra hefur skipað sérstakan stýrihóp til að undirbúa vísindarannsókn á langtímaáhrifum eldgossins á lýðheilsu. Sú rannsókn mun ná til íbúa á svæðinu allt frá Hvolsvelli til Kirkjubæjarklausturs og einnig samanburðarhóps.  Gert er ráð fyrir að þessi rannsókn muni standa í mörg ár og fólki verði fylgt eftir svipað og í rannsóknum Hjartaverndar. Rannsóknin er mikilvæg í ljósi þess að lítið er vitað um langtímaáhrif gosösku á heilsu manna.  Spurningalistar vegna rannsóknarinnar eru farnir að berast þátttakendum.  2000 manna úrtak er nú að fá spurningarlista.  Rannsóknin er unnin í samvinnu við dýralækna, Umhverfisstofnun, jarðvísindamenn og fleiri til að kanna áhrif margra þátta.

Samkennd íbúa og samvera fjölskyldna
Á svæðinu undir Eyjafjöllum hafa sumir foreldrar sagt frá sektarkennd yfir því að hafa ekki sent börnin sín til ættingja á meðan öskufallið var hvað mest.  Reynsla af gosinu í Vestmannaeyjum bendir til að ávallt sé rétt að mæla með að fjölskyldur haldi saman og að foreldrar sendi ekki börn frá sér jafnvel þó til ættingja sé.  Félagsstarf í sveitunum er að komast í fullan gang og er það af hinu góða.   Reiði og önugleiki er bráðsmitandi og hjálpar ekki að burðast með slíkar tilfinningar.  Samfélagið er að rétta sig við eftir miklar hamfarir og það að vera jákvæður og sýna samkennd flýtir því að samfélagið nái fyrri styrk.

Þórir Kolbeinsson, yfirlæknir á Hellu.


Til baka